Derde week met aanvraagrecord door grootste renteverhoging sinds 2011

Hoewel de categorie oversluiters sinds het begin van de coronacrisis het meest is gestegen, zien we ook onder starters, doorstromers en verhogers een fikse toename. De gestegen hypotheekrente speelt daar uiteraard een belangrijke rol in. De verschillende gemiddelde hypotheekrentes (op 5, 10, 20 en 30 jaar vast) namen toe met gemiddeld 0,07% en dat is daarmee de grootste stijging sinds oktober 2011.

Vanaf 2012 is er een dalende trend zichtbaar in de hypotheekrente. Tussen eind 2016 en begin 2018 zijn er renteverhogingen door politieke en economische onrust rond de Amerikaanse presidentsverkiezingen, de financiële situatie van Italië en Griekenland, de Brexit en spanningen tussen Noord-Korea en Amerika. Ook werd het ECB-opkoopprogramma tijdelijk stopgezet.

Ondanks de stijging blijft de hypotheekrente uitzonderlijk laag. Bovendien is het effect ervan niet zo groot op bijvoorbeeld huizenkopers. De leencapaciteit op inkomen en de bijbehorende (netto) maandlasten blijven vrijwel gelijk. Bovendien komen veel starters uit een duurdere huurwoning.

Na de regiepartijen gaan ook de banken over tot renteverhoging
Vorige week verhoogden zoals gezegd veel aanbieders hun rentetarieven. Waren het in de eerste weken van de coronacrisis voornamelijk de regiepartijen die verhogingen doorvoerden, afgelopen week pasten ook Rabo, ABN Amro, Florius en ING hun rente aan. Obvion, NN en Aegon wijzigden eveneens hun tarieven. Voor de komende week zijn er al twaalf nieuwe verhogingen aangekondigd, waaronder opnieuw de Rabobank maar ook SNS, a.s.r. en Triodos. Het gemiddelde 20-jaar-tarief is voor het eerst sinds vijf weken weer boven dat van de gemiddelde variabele hypotheekrente uitgekomen (NHG). Het totaalgemiddelde* steeg van 1,63% naar 1,70%.

Sinds het begin van de coronacrisis hebben bijna alle geldverstrekkers verhogingen doorgevoerd. Geldverstrekkers reageren met de aanpassingen op de afgenomen marge op de hypotheekrente en het toegenomen risico op financieringen als gevolg van de crisis. Opvallend is dat de in Nederland actieve buitenlandse banken Argenta, Lloyds en Volksbank Emmerich Rees daartoe nog niet zijn overgegaan. Ook Philips en Allianz hebben nog niet verhoogd.

Coronacrisis vs. ‘crisis 2011-2013’: opnieuw sleutelrol voor starters en de bouw?
Het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) waarschuwde vorige week voor opnieuw een crisis in de bouw. Het EIB denkt dat het beperken van investeringen in de bouw als gevolg van onzekerheden die de coronacrisis veroorzaakt, minimaal twee jaar merkbaar zullen zijn. De bouwproductie zal in deze periode in totaal met ruim 15% dalen, waarbij 40.000 voltijdbanen verloren gaan. De investeringen worden niet alleen geraakt tijdens de lockdown, maar nog sterker na afloop van de coronacrisis. Herstel van de bouw verwacht het EIB pas over twee jaar.

De nieuwe crisis in de bouw komt op een uiterst ongelukkig moment: het woningtekort is opgelopen tot circa 300.000 huizen en de afgifte van bouwvergunningen staat onder druk. Een van de oorzaken van het huidige tekort aan woonruimte zijn de problemen in de bouw door de crisis van tien jaar geleden. Ook toen stokte de bouw en verdwenen vele arbeidsplaatsen. Het lijkt daarom van groot belang om te voorkomen dat het woningtekort verder oploopt.

Momentum gunstig voor starters op de woningmarkt?
Naast de stijgende rente lijkt de schaarste aan woningen een belangrijke reden dat starters en doorstromers de laatste weken ondanks de start van de crisis massaal in actie komen. Zeker voor starters lijkt het momentum gunstig te zijn: er zijn minder bieders, beleggers stellen zich terughoudend op en doorstromers die reeds hebben gekocht voelen mogelijk de druk om hun huidige woning te verkopen. Het aantal geldverstrekkers dat de maximale overbruggingsfinanciering op dit ogenblik heeft beperkt bedraagt nog slechts een handvol. Een verdere toename daarvan zou de kansen voor doorstromers sterk kunnen verminderen. Daarmee dreigt mogelijk een zelfde situatie te ontstaan als in de jaren 2011-2013, toen starters de woningmarkt draaiende hielden en de nieuwbouw haperde. Of dit scenario daadwerkelijk gaat uitkomen is echter afhankelijk van vele factoren, en niet in de laatste plaats van de duur van de coronacrisis.